भारतम् - India - भारत पर संस्कृत निबंध - ( Sanskrit Essay on India )

India is the seventh-largest country by area and the second-most populous country in the world, situated in Asia. Three sides of India are surrounded by the Indian Ocean on the south, the Arabian Sea on the southwest, and by the Bay of Bengal on the southeast, it shares land borders with Pakistan, China, Nepal, and Bhutan to the north; and Bangladesh, and Myanmar to the east. The National animal of India is The Royal Bengal Tiger, National Bird of India is Peacock, National Fruit of India is Mango, National Flower of India is Lotus, and the name of the national anthem of India is Jana Gana Mana.

India is the seventh-largest country by area and the second-most populous country in the world, situated in Asia. India got independence on 15th August 1947. Now, there are 29 States and 7 union territories in India and shares land with Nepal, Afghanistan, Bhutan, Bangladesh, Pakistan, China, and Myanmar. The national flag of India is horizontal in shape, and it is tricolored with deep saffron color at the top, white color in the middle and hard green color at the bottom, and an Asoka Chakrasituated in the middle of the white color.

The National animal of India is The Royal Bengal Tiger, National Bird of India is Peacock, National Fruit of India is Mango, National Flower of India is Lotus. India’s national anthem is Jana Gana Mana written by Rabindranath Tagore, and the national song is “Vande Mataram”, and national sports is hockey.

New Delhi city is the capital of India and the business capital of India is the city of Mumbai. The currency of India is Rupees. India’s largest state by area in Rajasthan and The smallest state is Goa. India has the largest coastline. India is the only country all over the world which is named after an ocean; India ocean. India also has two islands named Andaman and Nicobar island and Lakshadweep island. There are many languages spoken in India, but Hindi is the national language. Like the languages, India has a huge land diversity with the mountains, plateau, plains, delta, desert, rivers, and seas.

In India, one can see various types of culture, dresses, and people. The famous Himalaya mountain and the largest Ganges delta is situated in India. The peoples of different states eat different food, talk in different languages, and their culture is also different. Nature and temperature are also different, in the hilly area the temperature is low, in desert temperature are high, and in the plateau, plane, and seashore area the temperature is pleasant. The main occupation of India is agriculture. Almost 50 percent of people are involved in agriculture.

India has now become one of the fastest-growing economic countries in the world. India is a country with rich culture and heritage, and also known for its monuments and relics. The Taj Mahal, made by Shah Jahan, is one of the seven wonders of the world, Situated in India. There are also many heritages situated in India like Humayun’s Tomb, Jantar Mantar, Agra Fort, Khajuraho temple, Hampi, Ajanta, Ellora, the Sanchi Stupa, Chola temples, etc.

The Ajanta is a rock-cut Buddhist cave monument, and The Ellora Caves, The Sun Temple area wonderful example of Indian-rock cut architecture. India has so many dance styles. Some famous dances are Bharatnatyam, Kathak, Manipuri, Bhangra/ Gidda, Garba, Bihu, Ghoomar, etc. Even though there are many diversities in India, the people of India all live together in harmony. Flag of India

The Indian flag has tricolors

Saffron

White

Green.

The first color that is uppermost color in the flag which is the saffron color, stands for purity. The second color i.e. the middle color in the flag is the white color and it stands for peace. The third color that is the lowest color in the flag is the green color and it stands for fertility. The white color has an Ashoka Chakra of blue color on it. Ashoka Chakra contains twenty-four spokes which are equally divided. India has 29 states and 7 union territories.

It is surrounded by oceans from three sides which are Bay Of Bengal in the east, the Arabian Sea in the west and Indian oceans in the south. Tiger is the national animal of India. Peacock is the national bird of India. Mango is the national fruit of India. “Jana Gana Mana” is the national anthem of India. “Vande Mataram” is the national song of India. Hockey is the national sport of India. People of different religions such as Hinduism, Buddhism, Jainism, Sikhism, Islam, Christianity and Judaism lives together from ancient times. India is also rich in monuments, tombs, churches, historical buildings, temples, museums, scenic beauty, wildlife sanctuaries, places of architecture and many more. The great leaders and freedom fighters are from India.

भारतम् - India

p to navigation

Jump to search

भारतम्, आधिकारिकरूपेण भारतगणराज्यम्, दक्षिण-जम्बूद्वीपे स्थितं गणराज्यम् वर्तते । जनसंख्यादृष्ट्या एषः विश्वे द्वितीये स्थाने विद्यते। विश्वे प्रसिद्धो जनतन्त्रयुत‌: देश: एष:।

एषः देशः प्राचीन-सिन्धु-सभ्यतायाः मातृभूमिः। एषः भूभागः स्वस्य सांस्कृतिकसम्पदया प्रसिद्धः अस्ति । हिन्दुधर्मः, बौद्धधर्मः, जैनधर्मः, सिख्खधर्मः इत्येतेषां विश्वस्य चतुर्णां प्रमुखानां तत्त्वदर्शनानाम् उद्गमस्थानम् एतत् । क्रिस्ताब्दस्य प्रथमशतके अत्र प्रविष्टाः झरातुष्ट्रधर्मः, क्रैस्तधर्मः, इस्लामधर्मः च अत्र द्रष्टुं शक्याः । एतेन भारतस्य मतसामरस्यं ज्ञातं भवति । क्रमेण ईस्टीण्डियाकम्पनीद्वारा ब्रिटिश्शासनम् आगतम् । शासनस्य केन्द्रस्थानं लण्डन् आसीत् । अष्टादशशतकात् नवदशशतकस्य मध्यभागपर्यन्तं ते शासितवन्तः इमं देशम् । बहूनाम् आन्दोलनानां कारणतः भारतं १९४७ तमे वर्षे स्वतन्त्रः देशः अभवत् ।

भारतस्य अर्थव्यवस्था विश्वे नवमं स्थानं प्राप्ता । अधुना एषः देशः अभिवृद्धिपथे प्रचलदस्ति । एषः अण्वस्त्रयुतः देशः अस्ति । प्रादेशिकस्तरे शक्तिमान् देशः । विश्वे एव सेनाबले तृतीयं स्थानमस्ति अस्य । सेनायाः कृते व्ययविषये अस्य दशमं स्थानमस्ति । भारतं गणतन्त्रात्मकं देशमस्ति । भारतीयसंसदे सदनद्वयमस्ति । अत्र २८ राज्यानि, सप्तकेन्द्रशासितप्रदेशाः च सन्ति । एतत् आर्थिकपुरोगामिपञ्चराष्ट्रेषु अयमपि अनयतमः देशः । अयं देशः बहुभाषीयः,विविधधर्मी च अस्ति । अत्र विविधाः वन्यजीविनः वसन्ति ।

स्वातन्त्र्यम्, गणराज्यत्वम्

भारतभूमिः पूर्वं भरतखण्डः भारतवर्षम् इति नाम्ना प्रसिद्धा असीत् । अस्य नाम्नः उद्गमं प्रति विविधा: पारम्पर्यकथा: प्रचलिता: वर्तन्ते | ऋषभपुत्रेण राजर्षिभरतेन दुष्यन्तपुत्रेण भरतेन च परिपालितस्याः अस्या भूमेः भारतम् इति नाम रूढिगतम् इत्येका कथा। अथावा पुरुवंशो पूर्वं भरतः इति महान् चक्रवर्तीराजा आसीत् तेन प्रशासितायाः भूमेः इदम् नाम आगतम् इत्यन्या। अथवा विष्णुपुराणे उक्तं यथा....इत्यपि च|| उत्तरं यत् समुद्रस्य हिमाद्रेश्चैव दक्षिणम्। वर्षं तद्भारतं नाम भारती यत्र सन्ततिः ॥

भारतस्‍य इतिहासः 

आधुनिकमानवस्य (होमो-सेपियन्स्) पुरातत्त्वावशेषकालतः प्रायः ३४००० वर्षेभ्यः आरब्धः । भारतस्य इतिहासे सम्पूर्णभरतखण्डस्य तन्नाम इदानीन्तनभारतस्य पाकिस्तानस्य, बाङ्ग्लादेशस्य, श्रीलङ्कादेशस्य, नेपालदेशस्य, भूतानदेशस्य च इतिहासः अन्तर्भूतः । ५०००वर्षेभ्यः पूर्वतनी सिन्धुखातस्य नागरिकता जगति एव अत्यन्तं पुरातनसंस्कृतिः । तदानीन्तनः इतिहासः विवादात्मकः अस्ति । इण्डो-आर्यन्-जनानाम् आगमनसिद्धान्तानुसारम् आर्यन्-जनाः क्रि. पू. २०००-१५००अवधौ मध्यएषियाभागतः आगत्य इदानीन्तनपश्चिमोत्तरभारते अवसन्। स्थानीयेभ्यः द्राविडजनैः सह जातः तेषां सम्पर्कः भारतस्य शास्त्रीयसंस्कृतेः उदयस्य कारणं जातम् इति ऊह्यते।

भौगोलिकविस्तीर्णे 

भारतं विश्वे सप्तमे स्थाने विद्यते । अस्य सीमा पश्चिमे पाकीस्थानेन, ईशान्ये चैना-नेपाल-भूतानदेशैः परिवृता, बर्मा बङ्ला देशौ पूर्वदिशायां स्तः। श्रीलङ्का, मालाद्वीपः च हिन्दुमहासागरे भारतस्य समीपवर्तिनौ ।

हिमालयात् उत्तरभागे चीनादेशः वर्तते । हिमालयस्य सानुप्रदेशे नेपाल-सिक्किं -भूतानराज्यानि सन्ति । भारतस्य पूर्वभागे बाङ्ग्लादेशः बर्मादेशः, बङ्गलोपसागरे स्थितः अण्डमान् -निकोबार द्वीपसमुदायः, पश्चिमसागरे स्थितः लक्षद्वीपश्च भारतस्यैव प्रदेशः । भारतस्य वायव्यभागे पाकिस्थानदेशः अस्ति । हिमालयपर्वतश्रेण्यां तिस्त्रः पङ्क्तयः समानान्तरे सन्ति । तन्मध्ये काश्मीर-कुलुप्रभृतयः दर्यः । एताः विशालाः पुष्पफलसमृद्धाश्च । भारत बर्मादेशयोः भारत-बाङ्गलादेशयोः मध्येऽपि पर्वतपङ्क्तयः शोभन्ते । एताः हिमालयाः इव नोन्नताः । सिन्धु गङ्गानद्योः परिसरे विशालाः सन्ति । भारतस्य मध्ये आरावली -विन्ध्य -सात्पुरप्रमुखाः पर्वतश्रेण्यः सन्ति ।

मुद्रास्थानांतरमानस्य भारतीयार्थव्यवस्था विश्वे षष्ठमे स्थाने एवं क्रयशक्त्यनुसारं तृतीये स्थाने अस्ति | भारतीयार्थव्यवस्था कृषिप्रधाना वर्तते।

सर्वकारः

भारतसर्वकारः, आधिकारिकरूपेण सङ्घीयशासनम् इत्युच्यते, अपि च केन्द्रीयशासनमिति ज्ञायते। इदं शासनं भारतस्य संविधानद्वारा संस्थापितमासीत् । अस्तीदं २९ राज्यानां सप्त सङ्घराज्यक्षेत्राणां च शासकाधिकरणम्, समाहत्य यानि भारतगणतन्त्रमिति उच्यन्ते। अस्य संस्थितिः नवदिल्ली (भारतस्य राजधानी) इत्यत्र अस्ति।

सर्वकारस्यास्य तु तिस्रः शाखाः: कार्यकारिणी, विधायिका न्यायपालिका च। कार्यकारिणीशाखायाः प्रमुखस्तु राष्ट्रपतिः। स तु राज्यस्य प्रमुखः वर्तते। राष्ट्रपतिः स्वकीय-शक्तीन् प्रत्यक्षतया अथवा अधीनाधिकारिणां माध्यमेन प्रयोजयति।[१] संसदः विधायिकाशाखायां तु निम्नं सदनं लोकसभानाम अपि च उच्चं सदनं राज्यसभानाम तथा च राष्ट्रपतिः वर्तन्ते। न्यायपालिकायां च सर्वोच्चन्यायालयः शीर्षस्थः, अपि च 21 उच्चन्यायालयाः, जिल्लास्तरे च नागराः, आपराधिकाः, पारिवारिकाश्च न्यायलयाः बहवः विद्यन्ते। भारतं नाम संसारे बृहत्तमं लोकतन्त्रं वर्तते।

नागरिकानां शासनार्थे मूलभूतानि नागराणि आपराधिकानि वा विधानानि संसदि एव विधिनिर्माणद्वारा स्थाप्यन्ते। कानिचित् एतादृशानि विधानानि सन्ति- सिविल् प्रोसीजर् कोड् इत्येतत्, भारतीयदण्डसंहिता, आपराधिकप्रक्रियासंहिता च। सङ्घीयेऽथ च राज्यीयेषु सर्वकारेषु कार्यकारिणी, विधायिका न्यायपालिका च शाखा वर्तते। ७३तमेन ७४तमेन च संविधानसंशोधनेन स्थानीयशासनार्थं पञ्चायतराज्यप्रणाली संस्थाबद्धीकृता।

सप्तचत्वारिशदधिकनवदशशततमे(१९४७) क्रिस्ताब्दे आगस्ट्मासे पञ्चदशदिनाङ्के आङ्गल्शासनात् मुक्तं भारतं स्वातन्त्र्यम् अलभत ।

जवाहरलालनेहरुम्हाभागः स्वतन्त्रभारतस्य प्रथमः प्रधानमन्त्री अभवत् ।

संविधानरीत्या पञ्चाशदधिकनवदशशत (१९५०) तमे क्रिस्ताब्दे जनवरिमासे षड्विंशतितमे दिनाङ्के भारतं सार्वभौमगणराज्यत्वेन उद्घोषितम् । राजेन्द्रप्रसादमहोदयः अस्य गणराज्यस्य प्रथमः अध्यक्षः आसीत् । तदा भाषाणाम् आधारेण राज्यानां पुनर्विभागः कृतः ।

राष्ट्रियसङ्केताः

ध्वजः	त्रिवर्णः
चिह्नम्	अशोकस्य चतुर्मुखसिंहस्तम्भः
ध्येयवाक्यम्	सत्यमेव जयते
गीतम्	जन गण मन
गानम्	वन्दे मातरम्
भाषा	द्वाविंशतिः भाषायाः
कविः	रवीन्द्रनाथ ठाकुर
वाद्ययन्त्रम्	वीणा
मुद्रा	भारतीयरूप्यकम्
दिनदर्शिका	शक
क्रीडा	यष्टिकन्दुकक्रीडा
पुष्पम्	कमलम्
फलम्	आम्रम्
वृक्षः	वटवृक्षः
पक्षी	मयूरः
पशुः	व्याघ्रः
सरीसृपः	काळिङ्गसर्पः
जलचरः	गङ्गानद्याः डोल्फिन
नदी	गङ्गा